ค่า IK และ IP คืออะไร ? รู้ก่อนเลือกใช้หลอดไฟและโคมไฟ

เมื่อต้องเลือกโคมไฟสำหรับใช้งานภายนอกอาคาร หรือในโรงงานอุตสาหกรรม ความสว่างอาจเป็นสิ่งแรกที่หลายคนนึกถึง แต่ความทนทานก็เป็นอีกปัจจัยสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม เพราะโคมไฟในพื้นที่เหล่านี้มักเผชิญกับฝุ่นละออง น้ำ หรือแม้แต่แรงกระแทกจากเครื่องมือ ค่ามาตรฐาน IK และ IP ของหลอดไฟ หรือโคมไฟ จึงเป็นสิ่งที่ควรทำความเข้าใจ เพราะเป็นค่าที่จะช่วยให้สามารถเลือกโคมไฟที่ทนทานต่อสภาพแวดล้อมและใช้งานได้อย่างปลอดภัยยาวนาน

IK ย่อมาจากอะไร ทำหน้าที่อย่างไร ?

IK ย่อมาจาก Impact Protection หรือระดับการป้องกันแรงกระแทกจากภายนอก ซึ่งถึงแม้จะไม่ใช่คำย่อโดยตรงแต่ IK เป็นรหัสรากศัพท์มาตรฐานที่กำหนดขึ้นภายใต้ข้อกำหนด IEC 62262 เพื่อไม่ให้สับสนกับค่ามาตรฐานอื่น โดยจะระบุระดับความสามารถของอุปกรณ์ไฟฟ้าในการทนต่อแรงกระแทกที่เกิดขึ้น ซึ่งระดับ IK มีตั้งแต่ IK00 (ไม่มีการป้องกัน) ไปจนถึง IK10 (ทนแรงกระแทกได้สูงสุด 20 จูล) ยิ่งค่า IK สูง ก็ยิ่งทนต่อแรงกระแทกได้ดี เช่น

• IK05: ทนแรงกระแทก 0.7 จูล สามารถรองรับแรงกระแทกระดับเบา
• IK08:ทนแรงกระแทก 5 จูล ระดับแรงปานกลาง
• IK10:ทนแรงกระแทก 20 จูล เหมาะกับพื้นที่เสี่ยงกระแทกสูง 

ค่ามาตรฐาน IK ได้รับการพัฒนาโดย International Electrotechnical Commission (IEC) เพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถประเมินความทนทานของอุปกรณ์ไฟฟ้าได้อย่างชัดเจน ผ่านการทดสอบโดยใช้ลูกบอล หรือค้อนเป็นตัวสร้างแรงกระแทก ซึ่งจะมีการควบคุมระยะทางการหล่น มวลของวัตถุ ทั้งยังมีการทดสอบในหลายจุดบนอุปกรณ์ เพื่อให้มั่นใจว่าระดับการป้องกันสอดคล้องกับมาตรฐานที่กำหนด

ค่ามาตรฐาน IK สำคัญแค่ไหนในชีวิตจริง ?

ลองนึกภาพโคมไฟที่ติดในลานจอดรถที่อาจโดนอุปกรณ์เฉี่ยว หรือกระแทก หากโคมไฟไม่มีระดับ IK ที่เหมาะสม ก็อาจมีโอกาสเสียหายสูง ซึ่งไม่เพียงต้องเปลี่ยนบ่อย แต่ยังเสี่ยงเกิดอุบัติเหตุ เช่น โคมหลุด หรือไฟฟ้ารั่วได้ ดังนั้น การเลือกโคมที่มีค่า IK เหมาะสมจึงหมายถึงการเลือก “ความอึด” และยืดอายุการใช้งานของโคมไปในตัว

ในสภาพแวดล้อมโรงงานอุตสาหกรรม ความสำคัญของค่า IK จะยิ่งเด่นชัดมากขึ้น เนื่องจากมีการใช้เครื่องจักรหนัก รถฟอร์คลิฟท์ และการขนย้ายวัสดุขนาดใหญ่เป็นประจำ โคมไฟที่มีค่า IK ต่ำอาจเสียหายได้ง่ายจากการสั่นสะเทือน การกระแทกจากวัสดุ หรือแม้แต่การทำงานประจำวันที่อาจทำให้อุปกรณ์ตกหล่นมากระแทก

ค่า IP หลอดไฟและโคมไฟคืออะไร สำคัญอย่างไร ?

IP หรือ Ingress Protection คือค่าที่บอกระดับการป้องกันฝุ่นและน้ำของอุปกรณ์ไฟฟ้า โดยจะประกอบด้วยตัวเลข 2 หลัก ได้แก่

• ตัวแรก บอกระดับป้องกันฝุ่น (ระดับ 0-6)
• ตัวที่สอง บอกระดับป้องกันน้ำ (ระดับ 0-9)
  

ตัวอย่างค่า IP ที่พบได้บ่อย:

• IP44: กันฝุ่นระดับเบื้องต้น กันน้ำกระเด็น เหมาะกับพื้นที่ในร่ม
• IP65: กันฝุ่นสมบูรณ์ กันน้ำฉีดแรง เหมาะกับภายนอก
• IP66: กันฝุ่นเต็มที่ กันน้ำแรงระดับอุตสาหกรรม
• IP67: แช่น้ำลึกไม่เกิน 1 เมตรได้ชั่วคราว

โคมไฟที่ติดตั้งภายนอก หรือในพื้นที่เปียก เช่น ห้องเย็น ลานจอดรถ หรือโรงงาน ควรมีค่า IP สูงเพื่อป้องกันความชื้นที่อาจทำให้โคมไฟเสียหายหรือไฟฟ้าลัดวงจร

วิธีตรวจสอบและเลือกโคมไฟตามมาตรฐาน IK และ IP

ค่ามาตรฐาน IK และ IP มีผลต่ออายุการใช้งานและความคุ้มค่าในระยะยาว ดังนั้น ก่อนตัดสินใจซื้อโคมไฟทุกครั้ง ควรตรวจสอบรายละเอียดต่อไปนี้อย่างรอบคอบ

• ตรวจสอบฉลากสินค้าและคู่มือว่ามีการระบุค่า IK และ IP อย่างชัดเจนหรือไม่ พร้อมกับมีตัวเล
• ตามมาตรฐานสากลกำกับไว้อย่างชัดเจน เช่น IEC 62262 สำหรับ IK หรือ IEC 60529 สำหรับ IP
• หลีกเลี่ยงการเลือกสินค้าที่ไม่มีการรับรองมาตรฐานเนื่องจากโคมไฟที่ผ่านการทดสอบมาตรฐาน IK และ IP จะมีใบรับรองจากสถาบันทดสอบที่ได้รับการยอมรับ เช่น TUV, UL, หรือ CE โดยใบรับรองเหล่านี้จะระบุรายละเอียดการทดสอบและผลลัพธ์ที่ได้
• พิจารณาเงื่อนไขการรับประกันโคมไฟที่มีมาตรฐาน IK และ IP สูงมักจะมาพร้อมกับการรับประกันที่ครอบคลุมความเสียหายจากสาเหตุที่อยู่ในขอบเขตของมาตรฐานดังกล่าว
• ใช้ค่า IK/IP เป็นเกณฑ์สำคัญในการเลือกซื้อโคมไฟแม้ว่าจะมีปัจจัยอื่น ๆ อย่างเรื่องของดีไซน์ และราคา ที่เราให้ความสำคัญกับการเลือกซื้อ แต่ค่า IK และ IP ควรเป็นเกณฑ์แรกในการคัดเลือก เพราะเป็นตัวกำหนดความทนทานและอายุการใช้งานของโคมไฟ
• เลือกซื้อจากร้านค้า แบรนด์ที่เชื่อถือได้เนื่องจากผู้จำหน่ายที่มีประสบการณ์และความน่าเชื่อถือจะสามารถให้คำแนะนำที่ถูกต้องเกี่ยวกับการเลือกค่า IK และ IP ที่เหมาะสมกับการใช้งาน 
  

หากกำลังมองหาโคมไฟที่ทั้งทนทาน ปลอดภัย เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่โรงงาน หรือคลังสินค้า ขอแนะนำโคมไฟโรงงานอุตสาหกรรม จาก Boviga ที่ผ่านมาตรฐาน IK และ IP จึงสามารถรองรับสภาพแวดล้อมการใช้งานที่หนักหน่วงได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยช่วยดูแลตั้งแต่การออกแบบระบบพร้อมติดตั้ง ด้วยประสบการณ์และความเชี่ยวชาญในด้านการเลือกโคมไฟโรงงานอุตสาหกรรมที่เหมาะสมกับพื้นที่และสภาพแวดล้อมการทำงาน เพื่อส่งมอบแสงสว่างในโรงงานให้เป็นไปอย่างทั่วถึง ปลอดภัย คุ้มค่าระยะยาว ติดต่อสอบถามได้ที่  Line: @bovigaหรือโทร 02-114-3656

ข้อมูลอ้างอิง

What are IP & IK ratings?. สืบค้นเมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2568 จาก  https://www.linkedin.com/pulse/what-ip-ik-ratings-cdvi-uk