การออกแบบแสงสว่างคืออะไร ? ประหยัดพลังงาน เพิ่มความปลอดภัย

สำหรับโรงงาน อาคารสำนักงาน หรือสถานประกอบการ แสงสว่างถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อทั้งประสิทธิภาพในการทำงาน ความปลอดภัย รวมถึงภาพลักษณ์ของสถานที่ อย่างไรก็ตาม การใช้แสงอย่างมีประสิทธิภาพไม่ได้ขึ้นอยู่กับการเลือกหลอดไฟเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่ยังต้องอาศัยการออกแบบแสงสว่าง (Lighting Design)ที่เหมาะสมด้วย ที่ครอบคลุมทั้งด้านเทคนิคและความสวยงาม เพื่อให้ตอบโจทย์วัตถุประสงค์การใช้งานได้อย่างลงตัว

 

การออกแบบแสงสว่างคืออะไร ?

การออกแบบแสงสว่าง (Lighting Design) คือการวางแผนและเลือกชนิดของแสงและโคมไฟอย่างเป็นระบบ รวมถึงการกำหนดตำแหน่งติดตั้งให้เหมาะสมกับลักษณะการใช้งานของพื้นที่นั้น ๆ โดยมีองค์ประกอบหลักที่ต้องพิจารณาดังนี้

• ความเข้มของแสง (Lux) : การกำหนดระดับความสว่างที่เหมาะสมกับกิจกรรมในแต่ละพื้นที่ เพื่อให้แสงสว่างเพียงพอและเหมาะสมกับการใช้งาน
• อุณหภูมิสี (Color Temperature) :การเลือกโทนสีของแสงระหว่างแสงขาวเย็นที่เหมาะกับการทำงาน และแสงขาวอบอุ่นที่เหมาะกับการพักผ่อน
• ค่าดัชนีความถูกต้องของสี (CRI) : ความสามารถของแสงในการแสดงสีของวัตถุให้เหมือนจริง ซึ่งสำคัญอย่างยิ่งในงานที่ต้องการสีที่แม่นยำ
  
• มุมกระจายแสง :การควบคุมทิศทางการกระจายของแสงให้ครอบคลุมพื้นที่ที่ต้องการ โดยหลีกเลี่ยงแสงจ้าหรือเงาที่ไม่พึงประสงค์
  ความประหยัดพลังงาน (Efficiency) :การเลือกใช้เทคโนโลยีแสงสว่างที่ให้ประสิทธิภาพสูงแต่ใช้พลังงานต่ำ เพื่อช่วยลดต้นทุนในระยะยาว

 

การออกแบบแสงสว่างในโรงงานหรือพื้นที่ทำงาน สำคัญอย่างไร ?

• ลดปัญหาจุดมืดและจุดสว่างที่ผิดปกติ :การกระจายแสงอย่างสม่ำเสมอในโรงงานช่วยให้พนักงานมองเห็นได้อย่างชัดเจน ลดความเสี่ยงจากอุบัติเหตุที่เกิดจากเครื่องจักร และเพิ่มความปลอดภัยในการผลิต
• ควบคุมแสงตามลักษณะงาน : การออกแบบแสงสว่างช่วยให้สามารถปรับระดับแสงในแต่ละพื้นที่ให้เหมาะสมกับการใช้งาน เช่น ใช้แสงสว่างสูงในพื้นที่การผลิต แสงปานกลางสำหรับสำนักงาน และแสงนุ่มเบาในพื้นที่พักผ่อนของพนักงาน
• ใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ :การวางแผนระบบแสงสว่างที่เหมาะสมสามารถช่วยลดค่าไฟของสถานประกอบการ โดยเฉพาะโรงงานที่เปิดไฟตลอด 24 ชั่วโมง
• เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของพนักงาน :ในสำนักงาน แสงสว่างที่เหมาะสมจะช่วยลดความเมื่อยล้าของสายตา เพิ่มสมาธิ และลดข้อผิดพลาดในการทำงาน ส่วนในโรงงานจะช่วยเพิ่มความแม่นยำในการผลิตให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
• สร้างภาพลักษณ์ที่ดีของสถานประกอบการ : การออกแบบแสงที่ทันสมัยและเป็นระบบ ยังช่วยสร้างความประทับใจแก่ลูกค้า คู่ค้า และพนักงาน รวมถึงแสดงถึงความเป็นมืออาชีพขององค์กรด้วย 

 

ปัจจัยที่ควรพิจารณาในการออกแบบแสงสว่าง

การออกแบบแสงสว่างไม่สามารถใช้แนวทางเดียวกันในทุกพื้นที่ได้ ดังนั้น จึงจำเป็นต้องพิจารณาปัจจัยเฉพาะที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพและความปลอดภัย ดังนี้

ลักษณะของพื้นที่ใช้งานในสถานประกอบการ

แต่ละประเภทพื้นที่ต้องการแสงที่แตกต่างกัน เช่น สำนักงานต้องการแสงสว่างสำหรับการทำงานเอกสาร ในโรงงานต้องการแสงที่สม่ำเสมอ คลังสินค้าต้องการแสงที่กระจายได้ทั่วถึง และห้องประชุมต้องการแสงที่ปรับได้ตามการใช้งาน

กิจกรรมและลักษณะงานในสถานประกอบการ

ความต้องการแสงสว่างจะเปลี่ยนไปตามประเภทงาน เช่น งานตรวจสอบคุณภาพมักต้องการแสงสว่างที่ชัดเจนเพื่อช่วยแสดงสีได้อย่างถูกต้อง งานประกอบชิ้นส่วนต้องการแสงที่เน้นจุดทำงาน งานเอกสารในสำนักงานต้องการแสงที่ไม่สร้างเงาบนโต๊ะ และงานในโรงงานอุตสาหกรรมที่ต้องใช้เครื่องจักรต้องการแสงที่สม่ำเสมอเพื่อความปลอดภัย

วัสดุและสีของพื้นผิวในอาคาร

วัสดุและสีของพื้นผิวมีผลต่อการสะท้อนแสงและประสิทธิภาพการใช้พลังงาน โดยผนังสีขาวหรือสีอ่อนในโรงงานจะช่วยสะท้อนแสงได้ดี ลดจำนวนโคมไฟที่ต้องใช้ ในขณะที่พื้นผิวโลหะหรือวัสดุเงาอาจสร้างแสงสะท้อนที่รบกวนการทำงาน

การใช้ประโยชน์จากแสงธรรมชาติ

การออกแบบให้แสงธรรมชาติทำงานร่วมกับแสงจากโคมไฟในสถานที่ทำงาน จะช่วยประหยัดค่าไฟได้อย่างมาก แต่ต้องคำนึงถึงการติดตั้งระบบเซนเซอร์แสงเพื่อปรับความสว่างได้อัตโนมัติ และการควบคุมแสงแดดที่อาจก่อให้เกิดความร้อนเกินไปภายในอาคาร

มาตรฐานความปลอดภัยและข้อกำหนดทางกฎหมาย

สถานประกอบการต้องปฏิบัติตามมาตรฐานความปลอดภัยทางแสงสว่าง เช่น ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง มาตรฐานความเข้มของแสงสว่าง หรือ IES Lighting Standards สำหรับอุตสาหกรรมเฉพาะ รวมถึงข้อกำหนดเรื่องทางหนีไฟและแสงฉุกเฉินตามกฎหมายอาคาร

 

ตัวอย่างขั้นตอนการออกแบบแสงสว่างในภาคอุตสาหกรรม

สำหรับผู้ที่สนใจเรื่องการออกแบบแสงสว่างในภาคอุตสาหกรรม เราขอแนะนำขั้นตอนการออกแบบหลัก ๆ ดังต่อไปนี้

1. สำรวจและวิเคราะห์ความต้องการ

เริ่มต้นด้วยการเก็บข้อมูลลักษณะการทำงานของผู้ใช้พื้นที่ ระยะการมองเห็นขณะปฏิบัติงาน และมุมการมองขึ้นไปด้านบน พร้อมพิจารณาช่วงเวลาการใช้งาน จำนวนผู้ใช้ รวมถึงระดับความสว่างมาตรฐาน (ค่าลักซ์) เพื่อให้ออกแบบแสงสว่างได้ตรงกับการใช้งานจริง

2. เลือกโคมไฟและอุปกรณ์ที่เหมาะสม

เลือกโคมไฟโดยคำนึงถึงการติดตั้งและลักษณะพื้นที่ใช้งาน พร้อมเลือกใช้อุปกรณ์เสริม เช่น โคมสะท้อนแสงอะลูมิเนียม เพื่อเพิ่มมุมบังแสงและลดปัญหาแสงจ้า เพื่อให้ได้แสงที่สบายตาและเหมาะสมกับลักษณะงาน

3. ออกแบบด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่

ใช้โปรแกรมจำลองแสง เช่น Dialux ร่วมกับ SketchUp หรือ AutoCAD เพื่อจำลองผลลัพธ์การออกแบบก่อนติดตั้งจริง โดยคำนึงถึงการกระจายแสง (Beam Angle) และตำแหน่งโคมไฟให้สะดวกต่อการบำรุงรักษาและเพิ่มประสิทธิภาพการใช้งาน

4. วางแผนการติดตั้งและบำรุงรักษา

พิจารณาความสูงและสิ่งกีดขวางในพื้นที่ เพื่อเลือกวิธีติดตั้งที่เหมาะสม รวมถึงวางแผนการเดินสายไฟและสายดินเพื่อเพิ่มความปลอดภัยด้วย

5. ตรวจสอบและปรับปรุงหลังติดตั้ง

หลังติดตั้งเสร็จสิ้น ตรวจวัดระดับความสว่างเพื่อยืนยันว่าตรงตามค่าที่ออกแบบไว้ พร้อมเผื่อระดับความสว่างบางส่วนเพื่อช่วยยืดอายุการใช้งานของโคมไฟ นอกจากนี้ ยังต้องตรวจสอบคุณภาพของแสง เพื่อให้มั่นใจว่าผู้ใช้งานได้รับแสงที่เหมาะสม สบายตา และปลอดภัยในการทำงาน

 

 

การออกแบบแสงสว่างไม่ได้เป็นเพียงเรื่องของความสวยงามเท่านั้น แต่ยังเป็นการเพิ่มคุณค่าให้แก่พื้นที่ พร้อมช่วยลดค่าใช้จ่ายด้านพลังงานในระยะยาว หากคุณสนใจบริการออกแบบแสงสว่างในโรงงานอาคารสำนักงาน หรือสถานประกอบการ Boviga ยินดีให้คำปรึกษาและดูแลครบทุกขั้นตอน ตั้งแต่การสำรวจพื้นที่ ออกแบบด้วยเทคโนโลยีทันสมัย ไปจนถึงการติดตั้งโดยทีมช่างมืออาชีพ ติดต่อเราวันนี้เพื่อรับคำแนะนำฟรีจากผู้เชี่ยวชาญด้านแสงสว่างโดยเฉพาะ Line: @bovigaหรือโทร 02-114-3656

 

ข้อมูลอ้างอิง

1. How to light your home – lighting tips from interior designers. สืบค้นเมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2568 จาก https://www.elledecoration.co.uk/decorating/a34756797/how-to-light-your-home/.
2. Lighting Choices to Save You Money.  สืบค้นเมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2568 จาก https://www.energy.gov/energysaver/lighting-choices-save-you-money.